Tiyatro Kedi’ nin ‘Müfettiş’i Tadında Bir Komedi

Cenk Tunalı’ nın yönetmen koltuğuna oturduğu; Haldun Dormen, Tolga Güleç, Hakan Altıner, Selda Özbek Orpak, Emre Büyükpınar, Savaş Bayındır, Tayfun Yılmaz, Burcu Akyürek, Barış Kıralioğlu, Caner Tör ve Efe Yeşilay’ ın sahneye çıktığı gösteri, bugüne kadar izlediğim en sade, doğal, tempolu ‘Müfettiş’ oyunu özelliğini taşıyor...

Nikolay Gogol’ un 1836’da yazdığı ve aynı tarihte ilk defa Rusya’da seyircisi karşısına geçen ‘Müfettiş’ oyunu Tiyatro Kedi’ nin bu seneki repertuarına girmiş. Ne yalan söyleyeyim, sahnelerde dram anlamında uzadıkça uzayan yapımlar iyiden iyiye canımı sıkmaya başlamışken, uzun zamandır ‘komedi’ alanında Türkiye Tiyatrosu büyük çıkmaz içinde oradan oraya savruluyordu. Geçen sene Oyun Atölyesi’ nin başarılı ‘Dolu Düşün Boş Konuş’ komedisinin ardından komedi alanında kaliteli projelerin çıkacağına inancım biraz tazelendi, bu sezon da Tiyatro Kedi inancımın ivmesini yukarıya doğru büyük bir heyecanla çekti. Cenk Tunalı’ nın yönetmen koltuğuna oturduğu; Haldun Dormen, Tolga Güleç, Hakan Altıner, Selda Özbek Orpak, Emre Büyükpınar, Savaş Bayındır, Tayfun Yılmaz, Burcu Akyürek, Barış Kıralioğlu, Caner Tör ve Efe Yeşilay’ ın sahneye çıktığı gösteri, bugüne kadar izlediğim en sade, doğal, tempolu ‘Müfettiş’ oyunu özelliğini taşıyor. 

Oyun, Çarlık Rusya’sında taşrada geçen bir öykü. Kokuşmuş bürokratik düzen içinde; rüşvetin, adam kayırmanın, iş yapmamanın kol gezdiği devlet hiyerarşisini eleştiren Gogol, bunu komedi yüklü konuyla bizlere sunuyor. Yönetmen Cenk Tunalı, Gogol’ un genel hatlardaki oyununa dokunmadan karakterlerin meslekleriyle ufak oynamalar yapmış. Oyunun baş kahramanı Hlestekov, Petersburg’da 4. sınıftan, sıradan bir memurken seyahati sırasında uğradığı bir taşra kasabasında hayatı sil baştan değişir. Kasabaya başkentten bir müfettiş geleceğini haber alan Kaymakam, kasabanın ileri gelenlerini toplayıp, müfettişin her anlamda gönlünün hoş edilmesi gerektiği söyler. Hlestekov’ u kaldığı handa sırf güzel giyiniyor diye müfettiş zanneden taşradakiler büyük bir yanılgı içine düştüklerini çok sonra anlayacaklardır. Hlestekov kasabalının çürümüş düzenine tanık oldukça, kumarda kaybettiği parasını rüşvetle tüm bürokratlardan toplar. Devlet sistemi tamamen çökmüş, Çarlık Rusya’sında ahlaki tüm değerler yok olup gitmektedir. Rüşvetle işlerinin iyi gidildiğine dair rapor yazılmasını isteyen üst yöneticilerin trajikomik halleri komedinin en büyük unsurunu oluşturur. 

Cenk Tunalı’ nın yönetim alanında gösterdiği başarıyı şu ölçülerde sıralayabilirim; kendisinden önceki ‘Müfettiş’ sahnelemelerinin aksine, özellikle Hlestekov’ un Kaymakam karısı ve kızıyla geçirdiği bölümleri uzun uzadıya tutmamış. Oyunun karakterlerini derinlemesine sunmadan, sistem içinde ne haltlar karıştırdıklarını küçük küçük sözcüklere yüklemiş. Hlestekov rolünü tamamen ön plana çıkarmaktan kaçınıp, sahnedeki tüm karakterleri aynı ölçüde kullanmayı tercih etmiş. Komediyi kelimelerin gücünden çok, bedensel eylemlerin üzerine yıkmış. Yönetim alanında sıraladığım olumlu durumların belki de en önemlisi, sahne tasarımının boğucu Rusya görüntüleri oluşturmaması. Her karakterin ayrı ayrı fotoğraflarının konulması, ekibin eşit ölçüde sahnede yer aldığını bizlere kanıtlıyor. Tiyatro Kedi ‘ekip başarısı’ yakalarken yönetim alanında gösterdiği başarı ilk göze çarpan unsur. 

Hlestekov rolünde karşımıza geçen Tolga Güleç, gösterinin ‘mihenk taşı’ rolünü harika bir performansla sergilemiş. Özellikle ‘han’ sahnesinden başlayıp, kaçış anına kadar olan bölümde kendi sahnesinde harikalar yaratıyor. Abartıdan uzak, üç kağıtçı bir insanın en doğal halde insanları nasıl soyduğuna tanık oluyoruz. Kaymakam rolünde, 87 yaşında sahnelerde ışıl ışıl parlayan Haldun Dormen kokuşmuş sistemin çarklarını en net haliyle aktarıp, Güleç’ in de sahnedeki önünü sonuna kadar açmış. Hakan Altıner’ in ‘Hakim’ rolündeki temposu, Barış Kıralioğlu’ nun ‘Uşak Osip’ te oyuna kattığı büyük komedi, Selda Özbek Orpak ve Burcu Akyürek’ in çatışmalı komediyi perçinlemesi gösterideki öne çıkan ayrıntılar. Bunun yanında ekibin tamamını sahnedeki enerji anlamında başarılı bulduğumu belirtmeliyim. 

Tiyatro Kedi Gogol’ un ‘Müfettiş’ oyununu sahneleyerek içinden geçtiğimiz politik döneme de gönderme yapıyor. Oyun Rusya’da geçiyor, ama yaşanılanların tamamı bizde görmek pekala mümkün. Gösteriyi not almanızı öneririm, iki perde ortalama iki saat süren oyun içinden geçtiğimiz politik dönemde hepinize bir ayna tutacak.

Tiyatronline
Yaşam Kaya / yasam.kaya@gmail.com